Social distance tegen burn-outs?

      Reacties uitgeschakeld voor Social distance tegen burn-outs?

Hou je van bepaalde collega’s in de leraarskamer wel eens afstand omdat je niet wilt meegezogen worden in hun geklaag? Bewaar je afstand omdat je niet ‘ook zo wilt worden’? Dat blijkt niet eens zo’n slecht idee te zijn. Burn-outs zijn namelijk besmettelijk: ze kunnen doorgegeven worden via sociale interactie. Iedereen dus in zijn eigen klasbubbel en afstand houden?

Zien we deze posters binnenkort op de werkvloer hangen?

1. Herken de symptomen

Een burn-out kan je herkennen aan de volgende symptomen: (1) een gevoel van emotionele uitputting, (2) je emotioneel minder betrokken voelen bij je werk en je collega’s, en (3) denken dat je niet meer voldoet en je doelen niet meer bereikt. Dit is niet alleen een probleem voor de leerkracht zelf, maar ook voor de omgeving – niet in het minst voor de leerlingen.

Een burn-out ontwikkel je echter niet alleen. Uit een studie op basis van data van leerkrachten uit twintig Vlaamse secundaire scholen blijkt dat collega’s elkaars burn-out kunnen versterken. Een burn-out kan dus besmettelijk zijn, net als een virus. Negatieve gevoelens verspreiden zich namelijk gemakkelijker dan positieve gevoelens. Geef toe: niemand wil horen hoe braaf jouw leerlingen waren, maar vertel je nog eens iets over die klas die maar niet wil luisteren?

Iemand besmetten met burn-out is iets wat niet opzettelijk of zelfs maar bewust gebeurt. Leerkrachten zijn van nature empathische mensen die zich kunnen inleven in wat anderen ervaren. Dat maakt hen extra vatbaar voor het overnemen van negatieve gedachten van anderen. Wanneer een collega iets vertelt over een vervelend oudercontact, een uit de hand gelopen klassituatie of een onbeleefde leerling stellen de meesten zich automatisch voor hoe het zou zijn om dat zelf mee te maken. Zoiets zorgt natuurlijk niet meteen voor opgewekte gedachten!

Hoe vreemd het ook mag klinken: het is dus zeker niet zo dat een grote verbondenheid tussen collega’s sowieso een goede zaak is. Je verspreidt dan namelijk niet alleen positieve gevoelens, maar ook negatieve.

2. Identificeer de superverspreiders

– Het sociale netwerk: wie praat met wie?

Natuurlijk is niet elke collega een mogelijke besmettingshaard en is niet elk praatje in de leraarskamer een hoogrisicocontact. De onderzoekers – van de KU Leuven, Universiteit Antwerpen en Swinburne University of Technology – wilden weten wie met wie praatte, waarover, wanneer en hoe vaak. Op basis van deze ‘sociale netwerkanalyse’ kwamen ze tot enkele belangrijke ontdekkingen.

Wat bleek? Niet alleen de collega’s zelf zijn belangrijk, maar ook de soort van relaties die je met je collega’s hebt. Deel je ook persoonlijke gevoelens met elkaar, of praat je alleen over het werk? Hoe vaak praat je met elkaar? Hoe sterker de relatie met een collega, hoe groter het besmettingsgevaar voor emotionele uitputting en verminderde betrokkenheid. Vooral collega’s die zich op bepaalde ergernissen blijven blindstaren geraken in een vicieuze cirkel van negativiteit. Deze negatieve gevoelens kunnen bovendien nog tot 2 jaar na de ‘besmetting’ voelbaar blijven.

In tegenstelling tot de emotionele uitputting en de betrokkenheid blijkt het gevoel van competentie minder af te hangen van de individuele relaties met collega’s. Het wordt vooral beïnvloed door de algemene sfeer in het team. Een positieve ‘can do’-mentaliteit kan collega’s behoeden voor gevoelens van burn-out door ook hun vertrouwen een boost te geven. Wanneer een heel team daarentegen het gevoel heeft dat wat ze doen toch niets uithaalt, heeft dat een negatief effect op de individuele gevoelens.

Tips voor directeurs om burn-outs te voorkomen:
– Mensen delen hun gevoelens met elkaar. Zet dus in op positieve ervaringen zodat er een optimistische vibe verspreid wordt!
– Collega’s die steeds op dezelfde nagel blijven kloppen helpen niemand verder. Haal hen uit die cyclus. Welke oplossingen zien zij zelf?
– Alleen het groepsgevoel versterken is niet genoeg en kan zelfs nadelig zijn: zo worden negatieve gevoelens namelijk sneller verspreid. Zet in op een bredere aanpak – desnoods met externe hulp.

Meer weten? Lees dan zeker het onderzoeksrapport:

  • Meredith, C., Schaufeli, W., Struyve, C., Vandecandelaere, M., Gielen, S., & Kyndt, E. (2020). ‘Burnout contagion’among teachers: A social network approach. Journal of Occupational and Organizational Psychology93(2), 328-352.